Amenore (Adet Görememe, Gecikmesi) Nedenleri ve Tedavisi

Şubat 17, 2018 0 Comments

Amenore (Adet Görememe, Gecikmesi) Nedenleri ve Tedavisi - https://www.sagliklimiyim.com/amenore-adet-gorememe-gecikmesi-nedenleri-ve-tedavisi/
https://www.sagliklimiyim.com/wp-content/uploads/2018/02/amenore-adet-gorememe.jpeg

Amenore, menstruasyon yokluğunun tıbbi  terimidir. Amenorya primer veya sekonder olarak sınıflandırılabilir.

Primer amenorede menstrüel dönemler hiç başlamamışken (16 yaşına kadar), sekonder amenore, üç ardışık döngü için adet döngüsünün olmaması veya daha önce menstruasyona giren bir kadında altı aydan fazla bir süre olmaması olarak tanımlanır.

Adet döngüsü, hormonal düzeylerde, stres ve hastalıkta geçici değişikliklerin yanı sıra dış veya çevresel faktörler gibi birçok faktörden etkilenebilir.

Menstrüel periyodun eksik olması nadiren ciddi bir sorunun veya altta yatan bir tıbbi durumun işaretidir, ancak daha uzun süreli amenore bir hastalık veya kronik durumun varlığına işaret edebilir.

Amenore neden olur ?

Normal menstrüel siklus, yumurtalıklar tarafından üretilen ve salınan hormon seviyelerinin değişmesi nedeniyle oluşur.

Yumurtalıklar, beynin tabanında bulunan ve beyindeki hipotalamusta üretilen hormonlar tarafından kontrol edilen hipofiz bezi hormon sinyallerine tepki verirler. Bu düzenleyici siklusun herhangi bir bileşenini etkileyen bozukluklar amenoreye neden olabilir.

Bununla birlikte, genç kadınlarda bazen amenore görülme sıklığı, gözden kaçırılmış veya yanlış anlaşılmış gebeliğe bağlı da olabilir. Hamilelikte Amenore normal bir fizyolojik işlevdir. Bazen aynı temel problem birincil veya sekonder amenoreye neden olabilir veya bunlara katkıda bulunabilir.

Örneğin, hipotalamik problemler, iştahsızlık veya aşırı egzersiz, kişinin yaşına ve menarş deneyimine bağlı olarak amenoreye neden olduğunda önemli bir rol oynayabilir.

Primer amenore

Primer amenore, tipik olarak adet dönemleri gelişmeyen (16 yaşına kadar) genç kadınlarda genetik veya anatomik bir durumun sonucudur ve hamilelik yoktur. 

Amenore ile karakterize edilen bir çok genetik durum, normal iç dişi organlarının bir kısmının veya tamamının fetal gelişim sırasında normal olarak gelişmediği veya düzgün çalışmadığı durumlardır.

Hipotalamus (hormon üretiminin kontrolü için beynin önemli bir bölgesi) ve hipofiz bezi hastalıkları  primer amenoreye neden olabilir, çünkü bu bölgeler yumurtalık hormonlarının düzenlenmesinde kritik bir rol oynamaktadır.

Gonadal disgenezis, yumurtalıkların erken foliküllerin ve yumurtalı hücrelerin tükendiği bir durumdur, yumurtalıkların  başarısız olmasına neden olur. Genç kadınlarda primer amenorenin en sık görülen nedenlerinden biridir.

Başka bir genetik neden, kadınların normalde  iki X kromozomunun tamamından veya bir kısmından yoksun olduğu Turner sendromudur. Turner sendromunda, yumurtalıklar skar dokusu ile kaplanır ve östrojen üretimi minimaldir ve amenore ile sonuçlanır. Östrojenin dış dişi cinsel organ ve cinsel özellikleri düzenlemesi Turner sendromunda da gerçekleşmez.

Primer amenoreye neden olabilecek diğer durumlar, androjen duyarsızlığı (bireylerin XY (erkek) kromozomlarına sahip oldukları, ancak testosterona cevap vermemesi  nedeniyle erkeklerin dış özelliklerini geliştirmediği), konjenital adrenal hiperplazi ve polikistik over sendromu (PCOS) dur.

Sekonder amenore

Gebelik, amenorenin belirgin bir nedeni olup, sekonder amenore için en yaygın nedenidir. Diğer nedenler çeşitlidir ve yumurtalık, rahim, hipotalamus veya hipofiz bezini etkileyen koşulları içerebilir.

Hipotalamus, karakteristik siklik hormonları üretmek için yumurtalıklara sinyal gönderen hipofiz bezini etkiler. Bir takım koşullar hipotalamusu da etkileyebilir:

Aşırı kilo kaybı,
Duygusal veya fiziksel stres,
Ağır egzersiz
Ağır hastalık.

Diğer sekonder amenoreye neden olabilen nedenler :

Tümörler veya prolaktin seviyelerinin yükselmesine (süt üretimine karışan) neden olan hipofiz bezinin diğer hastalıkları da prolaktin seviyelerinin yükselmesinden dolayı amenoreye neden olur;
   

Hipotiroidizm

Ya dış kaynaklardan ya da vücudun çok yüksek düzeylerde erkek hormonu üretmesine neden olan rahatsızlıklardan kaynaklanan artmış androjen seviyeleri (erkek hormonları);
Over yetmezliği (prematür over yetmezliği veya erken menopoz);
Polikistik over sendromu (PCOS); ve
Asherman’s sendromu ; postpartum kanama veya enfeksiyonda uterusu hazırlamak için küretaj gibi invaziv işlemlerden sonra uterin boşluğun skarlasmasından kaynaklanan bir rahim hastalığı.

İlaçlara bağlı  amenore

Oral kontraseptif  almayı bırakmış olan kadınlar, ilaç kullanımını bıraktıktan sonraki üç ay içinde menstrüel geri dönüş yaşayacaktır. Daha önceleri doğum kontrol haplarının hap kullandıktan sonra amenore riskini arttırdığı düşünülüyordu, ancak bunun böyle olmadığı ispatlanmıştır.

Oral kontraseptif hapların durdurulmasından bu yana üç ay geçtikten sonra adete devam etmeyen kadınlar sekonder amenorenin nedenleri için değerlendirilmelidir.

Amenore belirtileri nelerdir ?

16 yaşına kadar menstrüel dönem gelişmezse; veya
Daha önce menstrüel döngüsü olmuş bir kadın, arka arkaya üç döngü için adet döngüsü süreleri veya altı ay veya daha fazla olan bir süre boyunca hamile kalamazsa bu kişide durum amenore olarak değerlendirilir.

Çok değişken olan ve amenorenin altında yatan nedene bağlı olan diğer semptom ve bulgular mevcut olabilir. Örneğin, hormonal dengesizlik belirtileri veya erkek hormonu aşırılığı, düzensiz menstrüel dönemleri, istenmeyen kıllanmayı, ses kalınlaşmasını ve akneyi içerebilir.

Amenorenin bir nedeni olan artmış prolaktin seviyeleri, galaktoreye (normal emzirmeyle ilişkili olmayan meme başlarından süt akışı) neden olabilir.

Amenore için ne zaman doktora başvurmalı ?

Her durumda amenore için tıbbi yardım istemek uygundur. Hamilelik veya menopozal geçişle ilişkili olmayan amenore (ard arda 12 ay boyunca hiçbir menstruasyon periyodunun olmadığı ve hiçbir başka biyolojik veya fizyolojik neden bulunmadığı), amenore ile sonuçlanabilecek ciddi koşulları ortadan kaldırmak için daha fazla araştırılmalıdır.

Amenore nasıl teşhis edilir ?

Amenore varlığının yanı sıra amenore olmasına neden olabilecek diğer eşzamanlı tıbbi durumları ayırmak için dikkatli bir öykü alınmalıdır. Pelvik muayene dahil fizik muayene yapılır.

Anamnez yani öykü ve fizik muayeneye bağlı olarak, daha ileri tanısal testler yapılabilir. Kan testleri, yumurtalık, hipofiz ve tiroid hormonlarının seviyelerini incelemek için istenir. Bu testler prolaktin, follikül uyarıcı hormon (FSH), östrojen, tirotropin, dehidroepiandrosteron sülfat (DHEA-S) ve testosteron ölçümlerini içerebilir. Bazı bireylerde, yapılan ilk test hamilelik testidir.

Ultrason, röntgen ve BT ya da MR taramaları gibi görüntüleme çalışmaları, bazı bireylerde amenore nedeninin ortaya çıkmasına yardımcı olmak için de önerilebilir.

Amenore tedavisi nasıldır ?

Primer ve sekonder amenorenin tedavisi, spesifik sebebe göredir.

Tedavi amaçları her durumda hormonal dengesizlik semptomlarını hafifletmek, menstrüasyon oluşturmak, komplikasyonları önlemek ve /veya doğurganlık sağlamak içindir, ancak her durumda bu hedeflerin hepsine erişilememektedir.

Genetik veya anatomik anormalliklerin amenore (genellikle primer amenore) nedeni olduğu durumlarda ameliyat tavsiye edilebilir.

Kilo kaybı, aşırı egzersiz, fiziksel hastalık veya duygusal stres ile ilişkili olan hipotalamik amenore, tipik olarak altta yatan nedene değinerek düzeltilebilir. Örneğin, kilo alımı ve egzersiz yoğunluğundaki azalma, genellikle amenore gelişim gösteren kadınlarda menstrüel periyotları geri getirebilir veya kilo verme veya aşırı amenore nedenleri olmayan yoğun egzersiz yapabilir. Bazı durumlarda, beslenme danışmanlığı yararlı olabilir.

Prematür over yetmezliğinde hormon tedavisi hem östrojen tüketiminin hoş olmayan semptomlarını önlemek hem de osteoporoz gibi düşük östrojen seviyesinin komplikasyonlarını önlemek için tavsiye edilebilir. Bu, hamilelik veya alternatif östrojen ve progesteron ilaçları istemeyen kadınlar için oral kontraseptif haplardan oluşabilir. Osteoporoz nedir için buraya tıklayınız.

Postmenapozal hormon tedavisi yaşlı kadınlarda belirli sağlık riskleri ile ilişkiliyken, prematür over yetmezliği olan genç kadınlar, kemik kaybını önlemek için bu tedaviden yararlanabilir.

PCOS’lu kadınlar (polikistik over sendromu), erkek hormonlarının veya androjenlerin düzeyini veya aktivitesini düşüren tedavilerden yararlanabilir.

Bromokriptin (Parlodel) gibi dopamin agonist ilaçları, amenoreden sorumlu olabilen yüksek prolaktin düzeylerini düşürebilir.

Yardımcı üreme teknolojileri ve gonadotropin ilaçlarının (yumurtalıklarda folikül olgunlaşmasını uyaran ilaçlar) uygulanması, bazı amenore türlerinde uygun olabilir.

Birçok bitkisel terapiler amenore tedavisi için önerilirken, bunların hiçbirinin fayda sağladığı kesin olarak kanıtlanmış değildir.  Bitkisel ilaçlar, nadir durumlarda ciddi ve hatta ölümcül yan etkiler ile ilişkilendirilmiştir ve bazı preparatların yüksek düzeyde toksin içerdiği gösterilmiştir. Bunlara hiç yanaşmayın, daima kadın doğum uzmanınızın tedavisine uyun.

Amenore ile ilgili komplikasyonlar nelerdir ?

İnfertilite, hamilelik yapmak isteyen kadınlar için amenore için önemli bir komplikasyondur.

Osteopeni (kemik yoğunluğunda bir azalma) veya osteoporoz, düşük östrojen seviyelerinin komplikasyonudur ve bu, uzun süren amenore ile ortaya çıkabilir. Diğer amenore komplikasyonları amenorenin altında yatan nedene bağlıdır.

Amenore önlenebilir mi ?

Amenore, kendi başına bir hastalık değil, bir semptomdur. Bu nedenle, amenore, altta yatan nedenin önlenebildiği ölçüde engellenebilir. Örneğin, genetik veya doğuştan gelen koşullardan kaynaklanan amenore, önlenemez. Öte yandan, kendinden zorlanan diyet veya yoğun egzersizden kaynaklanan amenore, tipik olarak önlenebilir niteliktedir.

 

#Amenore, #AmenoreBelirtileriNelerdir, #AmenoreIçinNeZamanDoktoraBaşvurmalı, #AmenoreNasılTeşhisEdilir, #AmenoreNedenOlur, #AmenoreÖnlenebilirMi, #AmenoreTedavisiNasıldır, #İlaçlaraBağlı Amenore, #PrimerAmenore, #SekonderAmenore
https://goo.gl/cKud51
Sagliklimiyim.Com