Domates: Kemik sağlığını korur

Haziran 02, 2018 0 Comments

Botanik olarak, aslında bir meyvedir ve sebze değildir. Binlerce yıl öncesine dayanan uzun bir geçmişi vardır.

Aztekler için temel bir besin olduğu ve fasulye ve mısırla birlikte tüketildiği bilinmektedir. Aynı zamanda kullanımı kolay olan antienflamatuvar gıdalardan biridir. Kuzey Carolina Eyalet Üniversitesi Gıda Bilimleri Bölümü’ne göre, “Domatesler en çok yetiştirilen ve tüketilen sebzelerdir ve zengin bir likopen, beta-karoten, folat, potasyum, C vitamini, flavonoid ve E vitamini kaynağıdır.”

Domates (Solanum lycopersicum), biber, patlıcan ve patates gibi sebzeleri de içeren Solanaceae adlı sebze ailesinin bir üyesidir. Yüksek antioksidan bir gıda olarak kabul edilir ve bağışıklık sistemi ve kanser riskinin azaltılması ile yakından ilişkili olan likopen deposudur. Çoğu kişi likopenin sadece kırmızı domateste olduğunu düşünse de, aslında sarı, yeşil veya turuncu domateslerde de eşit miktarda mevcut olduğuna inanılmaktadır.

Likopenin, kanserli tümör büyümesini durduğu düşünülmektedir. Çalışmaya katılan kanserli yetişkinlere, yüksek dozda likopen takviyesi verilmiştir ve tümör büyümesinin yavaşladığı gözlemlenmiştir. Araştırmalar, prostat kanserine sahip erkeklere likopen takviyeleri verildiğinde, likopenin tümörlerin boyutunu küçültmeye ve kanserli hücrelerin yayılmasını durdurmaya yardımcı olduğunu göstermiştir.

Ayrıca sonuçlar daha yüksek likopen alımının, akciğer, mide, kolon, ağız, meme ve rahim ağzı kanserine karşı korunmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir. Ek olarak, potasyum ve fosforun yanı sıra birçok farklı antioksidan ve çok çeşitli vitaminler barındırır.

1 orta boy domates aşağıdaki besin içeriğine sahiptir:

22 kalori

1 gram protein

3 gram şeker

5 gram karbonhidrat

1 gram lif

6 miligram C vitamini (Günlük ihtiyacın % 26’sı)

1025 miligram A vitamini (Günlük ihtiyacın % 20’si)

7 miligram K vitamini (Günlük ihtiyacın % 12’si)

292 miligram potasyum (Günlük ihtiyacın % 8’i)

1 miligram manganez (Günlük ihtiyacın % 7’si)

1 miligram B6 vitamini (Günlük ihtiyacın % 5’i)

4 miligram folat (Günlük ihtiyacın % 5’i)

Kanserle Mücadele Eden Antioksidanlarla Doludur

Geçtiğimiz yıllar boyunca yapılan çalışmalar, daha fazla domates tüketen insanların, erkeklerde en sık görülen kanser türü olan prostat kanserinden muzdarip olma ihtimalinin daha düşük olduğunu bulmuştur. Pişirilmiş domates, özellikle kanserle savaşmak için faydalıdır, çünkü bir kez pişirildiğinde (özellikle zeytinyağı ile), likopen olarak adlandırılan karotenoid antioksidan artışa geçer.

Doğal bir kanser tedavisi olarak, araştırmacılar, yıllardır likopen içeren gıdaların bağışıklık sistemini güçlendirici etkilerini biliyorlardı. Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından yürütülen 1990’lara dayanan araştırmalar, çok fazla domates yiyen erkeklerin yemeyenlere göre prostat kanseri geliştirme riskinin daha düşük olduğunu bulmuşlardır. En az beş çalışma, yüksek domates veya likopen tüketimi ile ilişkili olarak, prostat kanseri riskinde % 30 ila % 40’lık bir düşüşü desteklemektedir.

Son zamanlarda Royal Victoria Hastanesi ve McGill University of Montreal tarafından yayınlanan büyük bir raporda; domates, domates ürünleri veya likopenin özellikle yüksek miktarlarda yenildiğinde kanseri önleyebildiğini keşfettiler.

Likopenin yanı sıra yaygın görülen kronik hastalıklarla mücadeleye yardımcı olabilecek çeşitli güçlü fitokimyasallar içerir. Örneğin araştırmalar, içerisinde bulunan fenolik asitlerin, vücutta nitrozamin bileşiklerinin oluşumunu inhibe etme yetenekleri nedeniyle akciğer kanseriyle savaşma potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir.

Doğal Bir Antienflamatuvar Olarak Davranır

Koyu kırmızı rengi, enflamasyonla mücadele eden antioksidanlar içerdiğinin göstergesidir. Özellikle zera-karoten, phytoene ve birçok parlak renkli meyve ve sebzede bir arada bulunan phytofluene denilen üçlü antioksidanlar bakımından zengindir. Bunlar, enflamasyonun azaltılmasına ve dolayısıyla kalp hastalığı, kanser, diyabet, artrit ve bilişsel gerileme gibi yaşa bağlı hastalıkların önlenmesine yardımcı olma hususunda etkilidir.

Unutmayın, konservelenmiş, yüksek ısıl işlem görmüş, pişirilmiş ve işlenmiş domatese eklenen yağ, likopen biyoyararlanımını artırır.

Kalp Sağlığını Geliştirmeye Yardımcı Olur

İçerisindeki antioksidanlar, özellikle de likopen, serbest radikal hasarlarıyla savaşır ve böylece kalbi oksidatif strese karşı korur. Oksidatif stres, günümüzde yaşanan ölümlerin bir numaralı nedeni olan kalp krizi ya da felç riskini artırmaktadır. Bazı çalışmalar, antioksidan bakımından zengin domates özü ile yapılan tedavinin de yüksek tansiyonu ve doğal olarak kolesterolü düşürdüğünü ve kan damarı sağlığını iyileştirdiğini bulmuştur.

Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, bir hafta boyunca domates suyu, domates sosu ve yumuşak jel kapsüller şeklinde likopen alan sağlıklı yetişkinler, kontrol gruplarına kıyasla önemli ölçüde daha düşük kötü (LDL) kolesterol seviyelerine sahipti.

Araştırmacılar, içerisinde bulunan birçok besin maddesinin kısmen bireysel olarak işlev gördüğünü, aynı zamanda lipoproteinleri ve vasküler hücreleri oksidasyondan korumak için birçok şekilde birlikte çalıştıklarını anladılar. Örneğin, içerisinde bulunan lutein, kan damarlarının kalınlaşmasını önlemeye yardımcı olabilir. Ayrıca iyi bir potasyum kaynağıdır ve düşük potasyum alımından dolayı oluşan kan basıncı problemlerinin önlenmesine yardımcı olabilir.

Göz Sağlığını Korur

İçerisinde lutein adı verilen koruyucu bir bileşik bulunur ve gözleriniz için çok sağlıklıdır. Lutein, sıklıkla göz sağlığına ilişkin olarak incelenir, çünkü göz sağlığı için önemli olan retinayı korur. Retina, özellikle UV ışınlarına bağlı hasar ve diğer faktörlerden kaynaklanan oksidatif stres nedeniyle yaşlılık döneminde savunmasızdır. Vücutta bulunan pek çok karotenoid arasında, sadece lutein ve zeaksantin, gözün makula lutea adı verilen kısmında bulunur.

Araştırma luteinin doğal maküler dejenerasyon tedavisi gibi davranabileceğini göstermektedir. Maküler dejenerasyonun yaşlı yetişkinlerde körlüğün önde gelen nedeni olduğunu unutmayın.

Cilt Sağlığı İçin Faydalıdır

Tükettiğiniz besinler aracılığıyla cilt kanserinden korunma durumu söz konusu olduğunda, domates listenin en üst sırasında yer almalıdır. Çünkü mükemmel bir C vitamini kaynağıdır ve C vitamini, cildin bağışıklığını, elastikiyetini, görünümünü ve rengini korumak için çok önemlidir. Unutulmaması gereken bir şey de, C vitamininin domates tohumlarını çevreleyen jel benzeri madde içinde yoğunlaştığıdır, bu yüzden domatesin tamamını tüketmeye ve tohumlarını ve suyunu ziyan etmemeye çalışın.

Lutein, ayrıca cilt sağlığına fayda sağlar. Lutein, ciltte doğal olarak bulunur ve hayvan çalışmaları, özellikle ultraviyole ışınlarından kaynaklanan cilt hasarlarına veya cilt kanserine karşı önemli ölçüde korunma sağladığını kanıtlamıştır.

Kemik Sağlığını Korur

Son zamanlarda likopen özellikle yaşlı insanlarda, kemik sağlığının iyileşmesine bağlanmıştır. Yaşlı kadınların diyetlerinde tükettiği likopenin etkilerini araştıran bir çalışma, likopen alımından yoksun olan insanların kemikle ilgili hastalıklar ve muhtemelen osteoporoz için daha yüksek risk altında olduğunu bulmuştur.

Bu nedenle domates ve diğer likopen içeren gıdalar, yaşlanmayı geciktirici ve iyileştirici diyetin bir parçası olarak önerilmektedir. Ayrıca içindeki manganez, fosfor ve K vitamini kemik sağlığı için çok önemlidir.